Op vraag van van VVSG (Vereniging van Vlaamse Steden en Gemeenten vzw) schreven we samen met het Netwerk Tegen Armoede het nawoord voor de publicatie ‘Kwetsbare inwoners betrekken bij lokaal beleid’ .
Je kan de publicatie hier downloaden. Ons nawoord kan je hieronder al lezen.
____________
Het Netwerk tegen Armoede schrijft dit nawoord in samenwerking met onze vereniging waar armen het woord nemen, De Zuidpoort uit Gent. Het is een eerlijke poging om de bekommernissen van mensen met armoede-ervaring te vertalen, vanuit de verhalen die zij met ons delen.
De citaten zijn de woordelijke neerslag van deelnemers aan de themawerking rond toegankelijke hulpverlening en krachtige beleidsparticipatie .
De magie kwijt
Inspraak en Participatie zijn toverwoorden . Net als Emancipatie en Empowerment en Outreach. Dure woorden die worden getoverd uit de hoge hoeden van opiniemakers, van politici, van diensthoofden en hulpverleners. We komen ze voortdurend tegen in speeches, bestuursakkoorden, strategische plannen , charters en teamverslagen .
Magische woorden, als ze worden waargemaakt ! Want echte inspraak en participatie, vanuit de eerlijke ervaringskennis van mensen in armoede, maakt armoedebestrijding en hulpverlening doorleefd en echt en hierdoor rechtvaardig en effectief.
Maar mensen met armoede-ervaring zijn hun vertrouwen in deze toverwoorden allang kwijt . Voor hen zijn inspraak en participatie lege begrippen : te vaak gratuit beloofd en dus versleten.
De regie werd volledig uit mijn handen genomen.
Ik kon niet zeggen wat ik wou.
Zij beslisten alles in mijn plaats.
Ik kon geen moeder zijn, ik moest doen wat zij zeiden.
Het was onmiddellijk ‘dit, dit, dit, zo moet het gebeuren’.
We moeten, moeten, moeten, van de hulpverlening.
Ze leggen de vinger nog eens op de wonde.
Maar ze hebben soms geen idee van wat wij willen.
Weinig vertrouwen
Er gaapt een gigantische kloof tussen kwetsbare mensen en de samenleving. Ze krijgen heel moeilijk toegang tot rechten, financiële bronnen, diensten en voorzieningen. Ze vinden geen echte aansluiting met de hulpverlening en voelen zich miskend. Beide werelden missen inzicht, kennis en vaardigheden om mekaar als gelijken te zien.
De opbouw van vertrouwen tussen mensen in armoede en lokale beleidsmakers enerzijds en dienst- en hulpverleners anderzijds is zeer fragiel. Om tot echte dialoog te komen, om inspraak en participatie in beleidsdaden om te zetten, om mensen in hun eigen hulpverleningstraject te versterken, is een langdurig proces nodig op maat waarin vertrouwen kan groeien.
Ze weten soms niet wat ze zeggen.
Ze hebben geen idee wat er hier in de buurt gebeurt.
Het is niet enkel dat.
We zitten met andere problemen
Of ik mijn kind op tijd eten kan geven.
Of ik ze voldoende kan wassen.
Of ze propere kleren dragen de volgende dag.
We zijn meer met die zaken bezig,
in plaats van hoe we ze moeten opvoeden volgens hun normen.
Er is geen begrip van de twee werelden.
Zij begrijpen onze wereld niet.
En wij begrijpen hun wereld niet.
Hoop en strijdvaardigheid
Gelukkig zijn er lokale projecten en beleidsinitiatieven die geloven in de magie van inspraak en participatie. We zien politici en hulpverleners die ‘present’ zijn : open en aanspreekbaar, betrokken en oprecht verontwaardigd. Zij geven zich bloot in moedige initiatieven die ingaan tegen het ‘eigen-schuld’ gedachtengoed.
En gelukkig zijn er ook de mensen in armoede die steeds weer opnieuw het woord willen nemen. Omdat ze vanuit hun verhaal en hun eigen armoede-ervaring willen bijdragen tot échte oplossingen in armoede-kwesties. Omdat ze hiermee andere armen willen helpen. Ook zij geven zich bloot in hun eigen kwetsuren en beperkingen.
Beste Burger
Vereniging waar armen het woord nemen ‘De Zuidpoort’ wil de kloof dichten met de individuele hulpverlening én met het bredere lokale beleid.In regelmatige groepsbijeenkomsten wordt samen een collectieve analyse gemaakt, op basis van de ingebrachte armoede-ervaringen. Oplossingsvoorstellen worden afgetoetst bij partners en diensten. En de inbreng van de deelnemers aan het maandelijkse open ‘parlement’ zorgt voor een bredere kijk en draagvlak. Via dialoog met andere partners (Cel Armoede, schepenen, hulpverleners,…) worden oplossingsvoorstellen doorsproken en voorgelegd. De inzichten en vaststellingen worden telkens ‘genoteerd’ in begrijpbare teksten, met weinig woorden en met veel tekeningen en videobeelden. Een afgewerkt dossier verdwijnt niet onder het stof. De Zuidpoorters trekken immers de boer op met een interactief vormingsaanbod voor scholen, hulpverleners, politici en andere geïnteresseerden die kunnen bijleren uit de werkzaamheden van de mensen met armoede-ervaring.
Bij aanvang van 2019 was de ontgoocheling groot toen de Zuidpoorters vol verwachting het nieuwe Gentse bestuursakkoord probeerden te lezen en te begrijpen : een zeer dikke turf, vol moeilijke woorden , enkel digitaal beschikbaar.
De ontgoocheling maakte plaats voor actie en inzet, gestimuleerd door de sterke beleidsintentie tot participatie van het nieuwe schepencollege. Ook de oprichting van de stedelijke werkgroep ‘Beleidsparticipatie’ , waarin de Zuidpoort een trekkersrol kreeg toebedeeld, geeft de kans om mensen met armoede-ervaring in de toekomst meer stem te geven in het lokale beleid.
In de vereniging ging men aan de slag op het nieuwe werkspoor ‘Beste Burger’ waarin mensen vanuit hun ervaringen, verlangens en verzuchtingen de ingrediënten van krachtige beleidsparticipatie beschrijven. De Zuidpoorters zien inspraak als een onderdeeldeel van participatie en als een opstap naar ‘samen beslissen en samen uitvoeren’.
Verzet begint met kleine daden (R.Campert)
Tot slot doen we een oproep aan de hulp- en dienstverleners om ondanks tijdsdruk, hoge caseload en administratieve verplichtingen present te zijn voor mensen in armoede. Duurzame antwoorden en oplossingen komen in de eerste plaats van de mensen zelf, gesteund en versterkt door professionaliteit en de inzet van hulpmiddelen en instrumenten.
Mensen verdienen maatwerk en geen standaardoplossingen. Laat mensen de regie behouden over hun eigen trajecten. ‘Moeten’ kan in hulpverlening nooit vruchten afwerpen. Luister naar het echte menselijke verhaal en vertaal het probleem niet als een nood van de dienst of van de samenleving.
Eigenlijk zijn er drie simpele, maar oprechte vragen die goede hulpverlening sterk op weg zetten : wat is JOUW probleem, hoe zie JIJ dit graag opgelost, hoe kan ik jou daarbij HELPEN ?
Heb de moed om aan de mouw van je diensthoofd of schepen te trekken met de signalen die je capteert vanuit je basiswerk met de mensen. Zo help je mee mensen in armoede een stem te geven.
Een daad van kleine goedheid, een extra telefoontje, een uitzondering toestaan , een nieuwe kans geven, …. dat brengt zeker al een stuk magie en vertrouwen terug !
—–
Lokale besturen die willen geïnspireerd of ondersteund worden rond beleids- en cliëntparticipatie kunnen terecht bij hun lokale armoedevereniging of bij het Netwerk tegen Armoede.
Contact
De Zuidpoort – Vereniging Waar Armen het Woord Nemen
Steven Van Hemelryck, beleidswerker
Rerum Novarumplein 25 – 9000 Gent
09 245 09 05 – 0478 52 92 78 – www.dezuidpoortgent.be
Netwerk tegen Armoede
Katty Creytens, stafmedewerker lokaal sociaal beleid
Vooruitgangsstraat 323 bus 6 – 1030 BSL – 02/204.06.53 – 0479/83 04 66