Op 17 oktober, Werelddag van Verzet tegen Armoede, reikt het Gents Collectief tegen Armoede opnieuw prijzen uit aan het stadsbestuur. Met deze prijzen willen we benadrukken welke acties het afgelopen jaar het verschil hebben gemaakt voor mensen in armoede, en waar dringend verbeteringen nodig zijn. Onze prijzen zijn een duwtje in de rug voor het stadsbestuur: goed beleid voortzetten en minder goed beleid bijsturen.
Om de genomineerden te bepalen, luisterden we naar mensen in armoede. We verzamelden hun ervaringen en signalen over het beleid in Gent. We reiken geen prijzen uit voor plannen of beloften van het nieuwe stadsbestuur, wat de nominaties dit eerste jaar van het nieuwe stadsbestuur niet makkelijk maakte. Maar we kwamen tot 3 nominaties voor de prijzen, die aan de volgende 4 criteria voldoen:
Het is concreet uitgevoerd beleid.
Het versterkt de stem van mensen in armoede of hun toegang tot basisrechten.
Het heeft een structurele impact.
Het toont dat de stad het verschil heeft gemaakt op dat vlak.
De nominaties werden bevestigd door Wim Van Lancker, professor sociaal werk en sociaal beleid. Hiermee verbinden we ervaringskennis, professionele en wetenschappelijke kennis.
IEDER1GENT-PRIJS
MOBILITEIT: EEN FIETSVRIENDELIJK BELEID VOOR IEDEREEN
Vervoersarmoede zorgt ervoor dat mensen zich moeilijk kunnen verplaatsen. Daardoor missen ze kansen om volwaardig mee te doen in de samenleving, wat leidt tot sociale uitsluiting en eenzaamheid.
Hoewel Stad Gent beter kan inzetten op openbaar vervoer, willen we ook benoemen wat wél goed loopt: het fietsvriendelijke beleid. De stad investeert in een fietsvriendelijke inrichting van de openbare ruimte en ondersteunt initiatieven zoals de fietsvoordeelkaart en fietsdeelsystemen zoals Op Wielekes.
Een ander mooi voorbeeld is het werk rond fietslessen voor volwassenen, ooit gestart door de Gentse wijkgezondheidscentra. Onderzoek toont aan dat leren en blijven fietsen het welzijn van deelnemers sterk verbetert. Omdat het lokale aanbod niet volstond, werd er gepleit voor een centrale fietsschool. Dat signaal werd opgepikt, en in maart 2025 ging de fietsschool van start, onder de vleugels van De Fietsambassade. De stad voorziet ook in open fietsmomenten na een lesreeks, zodat deelnemers extra kunnen oefenen.
Toch zijn er nog werkpunten. Zo is het belangrijk om lesreeksen beter af te stemmen op verschillende doelgroepen, en om te zorgen dat fietslessen in de wijken blijven bestaan. Ook toegang tot een fiets blijft essentieel.
Kortom: fietsen is een belangrijke hefboom in de strijd tegen vervoersarmoede, zolang het aanbod laagdrempelig en toegankelijk blijft voor iedereen.
WONEN: ACTIE TEGEN LEEGSTAND – EEN EERSTE WONING IN SOCIAAL BEHEER
Na meer dan twintig jaar leegstand krijgt een woning op de Antwerpsesteenweg een nieuw leven. Voor het eerst past Stad Gent het instrument van sociaal beheer toe: een maatregel die toelaat om langdurig leegstaande en verwaarloosde woningen te renoveren en sociaal te verhuren.
Het sociaal beheersrecht is misschien beperkt in omvang, maar de symbolische waarde is groot. De mensen met wie wij werken, wijzen ons vaak op leegstaande panden – terwijl ze zelf geen betaalbare woning kunnen vinden.
Leegstand is zichtbaar in het straatbeeld, en dat maakt het des te frustrerender. Het is belangrijk dat de stad stappen zet, ook al levert dit voorlopig maar een beperkt aantal extra woningen op.
Dat eigenaars aangesproken worden op hun leegstaand patrimonium is een krachtig signaal. Volgens recent onderzoek van Bond Beter Leefmilieu staan er in Gent zo’n 600 woningen leeg. Een pijnlijk cijfer, zeker in tijden waarin steeds meer mensen geen geschikte of betaalbare woonst vinden.
We roepen het stadsbestuur dan ook op om de aanpak van leegstand krachtig verder te zetten, en daadkrachtig in te zetten op betaalbaar wonen voor iedereen’
VOEDING: BETAALBARE MAALTIJDEN ZONDER DREMPELS
Sinds dit jaar kan je in Gent in sociale restaurants eten aan sociaal tarief op vertoon van je identiteitskaart. Daarmee komt er een einde aan het gebruik van de UiTPAS met kansentarief als toegangsbewijs tot betaalbare maaltijden.
Dat is meer dan een administratieve aanpassing. Het is een stap richting meer waardigheid, gelijkheid en automatische toekenning van rechten.
De UiTPAS was oorspronkelijk bedoeld om cultuur en vrije tijd toegankelijker te maken, niet om armoede aan te tonen. Door de UiTPAS niet langer te gebruiken als bewijs van armoede, krijgt ze haar oorspronkelijke rol terug.
Een identiteitskaart heeft iedereen, dus is het logisch en eerlijk dat dit document volstaat om toegang te krijgen tot een basisbehoefte zoals eten. Niemand zou eerst een pas voor een ander levensdomein moeten aanvragen om betaalbaar te kunnen eten.
Voor mensen zonder identiteitskaart is er een oplossing via het OCMW, dat hen toeleidt naar het systeem. Zo krijgen ook mensen zonder papieren toegang tot sociale restaurants.
Het mag dan beleidsmatig een beperkte maatregel zijn, toch is het een symbolische stap richting een inclusieve stad waar iedereen meetelt.
DOE ER IETS AAN-PRIJS
LOKALE POLITIEK: INVESTEREN IN DE STEM VAN ALLE GENTENAREN
Slechts 65% van de Gentenaren ging stemmen. Dat is een daling van 25% tegenover de vorige lokale verkiezingen. Vooral in kwetsbare wijken bleef veel volk thuis.
Mensen in armoede voelen zich vaak ver van de politiek. Ze hebben minder toegang tot duidelijke informatie, krijgen minder kansen om mee te praten en voelen zich minder gehoord of vertegenwoordigd. Dit vergroot het wantrouwen in de politiek en zorgt ervoor dat minder mensen nog gaan stemmen.
Maar als mensen afhaken en niet meer deelnemen, verliest onze democratie haar kracht. Het is daarom enorm belangrijk dat iedereen mee kan doen, niet alleen tijdens de verkiezingen, maar ook de rest van het jaar. Toch deed de Stad Gent weinig om alle inwoners te betrekken bij de verkiezingen van 13 oktober 2024. Er werd te weinig actief gecommuniceerd over wat het belang is van verkiezingen en hoe stemmen werkt.
Gelukkig nam het middenveld wél initiatief. Zo kwamen er duidelijke infografieken, praktische hulp bij de registratie van niet-Belgen en ondersteuning op de dag zelf. Acties die eigenlijk van het stadsbestuur hadden moeten komen.
Na de verkiezingen zorgden de moeilijke coalitievorming en vage communicatie over besparingen voor nog meer wantrouwen.
Het stadsbestuur kan het verschil maken door alle Gentenaren actief te betrekken bij het lokale beleid. Maak dit een prioriteit. Investeer in de stem van iedereen!
VERVOERSARMOEDE: NEEM DE STEM VAN DE GENTENAAR MEE IN HET OPENBAAR VERVOERBELEID
We spreken van vervoersarmoede wanneer mensen, om welke reden dan ook, niet kunnen geraken waar ze moeten zijn: naar het werk, school, de supermarkt of de dokter. De belangrijkste oorzaak is geldgebrek, maar ook een gebrek aan goed openbaar vervoer, fysieke beperkingen of onvoldoende digitale en praktische vaardigheden spelen een rol.
Ook in Gent hebben sommige buurten te weinig bussen of trams. De stad kan hier echt het verschil maken. Als het lukt om bezoekers goedkoop van de P&R naar het centrum te brengen, waarom zou er dan geen extra inzet kunnen komen voor wijken die nu slecht bereikbaar zijn?
De stad moet de belangen van mensen die het openbaar vervoer gebruiken beter verdedigen. Vaak gaat het om mensen die weinig gehoord worden, zoals jongeren of mensen in kwetsbare situaties. Een mooi voorbeeld is de aanpassing van buslijn 6, die er kwam na veel druk van bewoners en de Gentse Busbeweging. Maar luisteren mag daar niet stoppen: ook na zulke veranderingen moet er overleg zijn over wat nog beter kan.
Dat geldt ook bij grote wegenwerken, wanneer mensen plots afgesneden worden van openbaar vervoer. Het is belangrijk dat hun stem gehoord wordt. Zorg ervoor dat de gebruikers van openbaar vervoer een vaste plek krijgen in de werkgroep Gent op Weg. Laat hen meepraten over beslissingen zoals het schrappen van bushaltes. De lokale overheid moet echt werk maken van inspraak en luisteren naar wie vervoersarmoede voelt.
De stad kan hierin een voortrekkersrol spelen – zeker omdat de schepen van Mobiliteit ook voorzitter is van De Lijn. Maak gebruik van die positie. En voer een trapsgewijs systeem in voor korting op abonnementen bij De Lijn, zodat mensen met een lager inkomen makkelijker kunnen reizen. Zo worden lokale middelen voor een flankerend mobiliteitsbeleid effectief ingezet in de strijd tegen vervoersarmoede.
NACHTOPVANG: MEER OPVANG NODIG, TE WEINIG BEDDEN BESCHIKBAAR
Volgens de laatste telling leven er minstens 2490 mensen in dak- of thuisloosheid in Gent. Intussen wordt geschat dat dat aantal is opgelopen tot rond de 3000. Daar tegenover staan slechts 80 bedden in de nachtopvang en het Leeuwenhof, bedoeld als tijdelijke oplossing in afwachting van duurzame huisvesting. Daarnaast beheren middenveldorganisaties zo’n 70 leegstaande woningen, goed voor ongeveer 200 mensen.
Dat betekent dat er vandaag voor slechts 1 op de 10 dakloze mensen opvang is. Er is dus een structureel tekort aan plaatsen voor mensen die op straat slapen. Dat moet anders.
Gent heeft dringend meer nachtopvang nodig – én opvang van betere kwaliteit. We weten dat er momenteel een evaluatie loopt van de bestaande nachtopvang, en we zijn positief dat hierin de ervaringen van de gebruikers centraal staan. Hun stem is essentieel om tot verbeteringen te komen.
Maar zelfs met aanpassingen aan het huidige systeem blijft het kernprobleem: er zijn te weinig plaatsen, te weinig begeleiding en te weinig ondersteuning voor organisaties die opvang willen organiseren.
Niemand zou op straat mogen moeten slapen. Tijd voor structurele oplossingen.
RAPPORT-EN PRIJSUITREIKING: KOM JIJ OOK?
Wie krijgt dit jaar de Ieder1Gent-award? En voor welk beleid reiken we dit keer de ‘Doe er iets aan-award’ uit? Daarnaast geven we met Ieders Stem Telt ook een tussentijds rapport mee op basis van onze 21 eisen.
Wil jij ons mee steunen in onze strijd voor een rechtvaardig en sociaal beleid?! Afspraak om 13u stipt aan de rode loper van het Filmfestival (Ter Platen 12) voor de prijsuitreiking! (einde voorzien rond 13u45)
Na de prijsuitreiking speelt de film ‘Omaha’, met aansluitend een Q&A die we met het Gents Collectief tegen Armoede mogen verzorgen. Erg welkom om mee te komen kijken en luisteren! Tickets via Film Fest Gent.
Omaha is een indringende roadmovie over een vader die na de crisis van 2008 alles verloor en nu vecht om zijn kinderen te beschermen.
download als pdf